غير مصنف

استخدام الفسيفساء في الفترة المبكرة للعمارة الإسلامية

<div id&equals;"wtr-content" &NewLine;&Tab; &Tab;data-bg&equals;"&num;FFFFFF" &NewLine;&Tab; &Tab;data-fg&equals;"&num;dd9933" &NewLine;&Tab; &Tab;data-width&equals;"6" &NewLine;&Tab; &Tab;data-mute&equals;"1" &NewLine;&Tab; &Tab;data-fgopacity&equals;"1&period;00" &NewLine;&Tab; &Tab;data-mutedopacity&equals;"1&period;00" &NewLine;&Tab; &Tab;data-placement&equals;"bottom" &NewLine;&Tab; &Tab;data-placement-offset&equals;"0" &NewLine;&Tab; &Tab;data-content-offset&equals;"0" &NewLine;&Tab; &Tab;data-placement-touch&equals;"bottom" &NewLine;&Tab;&Tab; data-placement-offset-touch&equals;"0" &NewLine;&Tab; &Tab;data-transparent&equals;"1" &NewLine;&Tab; &Tab;data-shadow&equals;"0" &NewLine;&Tab; &Tab;data-touch&equals;"1" &NewLine;&Tab; &Tab;data-non-touch&equals;"0" &NewLine;&Tab; &Tab;data-comments&equals;"0" &NewLine;&Tab; &Tab;data-commentsbg&equals;"&num;ffcece" &NewLine;&Tab; &Tab;data-location&equals;"page" &NewLine;&Tab; &Tab;data-mutedfg&equals;"&num;dd9933" &NewLine;&Tab; &Tab;data-endfg&equals;"transparent" &NewLine;&Tab; &Tab;data-rtl&equals;"1" &NewLine;&Tab; &Tab;>&NewLine;<p>يعدّ فن الفسيفساء أو الموزاييك أحد أقدم وأشهر الفنون والحرف التي استخدمت عبر التاريخ لتزيين المباني المختلفة في العالم القديم&period; فمن مصر القديمة إلى<a href&equals;"https&colon;&sol;&sol;elakademiapost&period;com&sol;سلسلة-الفن-القديم-الجزء-السابع-الفن-ا&sol;" target&equals;"&lowbar;blank" rel&equals;"noreferrer noopener"> بلاد فارس<&sol;a> وإلى الإمبراطورية البيزنطية، لا تزال الكثير من المباني تحمل آثار استخدام هذا الفنّ&period; ونتيجةً للتأثير المتبادل بين الحضارات وانعكاس ذلك على العمارة والفنون انتقل هذا الفن إلى البلدان الإسلامية المجاورة وتطوّر في العالم الإسلامي لتزيين المباني المختلفة حسب وظائفها&period;<&sol;p>&NewLine;&NewLine;&NewLine;&NewLine;<h2 class&equals;"wp-block-heading" id&equals;"h-أصل-استخدام-الفسيفساء-في-العالم-الإسلامي">أصل استخدام الفسيفساء في العالم الإسلامي<&sol;h2>&NewLine;&NewLine;&NewLine;&NewLine;<p>استُمِدّ فنّ الفسيفساء أو الموزاييك في الإسلام بشكل مباشر من العمارة <a href&equals;"https&colon;&sol;&sol;elakademiapost&period;com&sol;الفن-البيزنطي-والإسلامي-سلسلة-الفن-ال&sol;" target&equals;"&lowbar;blank" rel&equals;"noreferrer noopener">البيزنطية <&sol;a>والرومانية&period; حيث استُخدمت بشكل أساسي في تزيين الكنائس والمباني العامّة&period; &lbrack;1&rsqb; فاستخدام الفسيفساء والرخام معًا في تزيين المباني يعدّ من صفات العديد من المباني الدينية البيزنطية التي تعود للقرن السادس الميلادي كآيا صوفيا في إسطنبول-تركيا وسان فيتال في رافينا-إيطاليا&period; &lbrack;2&rsqb;<&sol;p>&NewLine;&NewLine;&NewLine;&NewLine;<p>ويعرف أن العديد من لوحات الفسيفساء في الفترة الإسلامية المبكرة قد تمّ تنفيذها من قبل فنانين وحرفيين بيزنطيين&period; &lbrack;1&rsqb;<&sol;p>&NewLine;&NewLine;&NewLine;&NewLine;<h2 class&equals;"wp-block-heading" id&equals;"h-نوعان-مختلفان">نوعان مختلفان<&sol;h2>&NewLine;&NewLine;&NewLine;&NewLine;<p>يمكن تمييز نوعين رئيسيين؛ النوع الأول يستخدم لتزيين الجدران، والذي كان يتكون من قطع مصنوعة بشكل خاص من الزجاج يتم تركيبها وتنسيقها كمناظر ولوحات فنية&period;<&sol;p>&NewLine;&NewLine;&NewLine;&NewLine;<p>والنوع الثاني يستخدم لتزيين الأرضيات، والذي كان يتألف من قطع ملونة من الحجارة أو الرّخام يتم ترتيبها غالباً بشكل أنماط تزيينية متكررة&period; &lbrack;1&rsqb;<&sol;p>&NewLine;&NewLine;&NewLine;&NewLine;<h2 class&equals;"wp-block-heading" id&equals;"h-أرضيات-مغطاة-بالفسيفساء">أرضيات مغطاة بالفسيفساء<&sol;h2>&NewLine;&NewLine;&NewLine;&NewLine;<p>تم العثور على أمثلة على استخدام الفسيفساء في تزيين الأرضيات في العديد من المباني التي تعود للفترة الإسلامية المبكرة في سوريا وفلسطين، والتي كان العديد منها مبانٍ بيزنطية سابقة تم تحويلها إلى مبانٍ إسلامية&period; ولا تحتوي لوحات الفسيفساء التي تغطي الأرضيات عادةً على أي تصوير لبشر أو حيوانات&period; لكنّ بعض القصور الأموية الخاصة كقصري الحير الغربي والشرقي في البادية السوريّة وخربة المفجر في فلسطين قد احتوت على تصوير لحيوانات على الأرضيّات&period; &lbrack;1&rsqb;<&sol;p>&NewLine;&NewLine;&NewLine;&NewLine;<figure class&equals;"wp-block-image size-full"><img src&equals;"https&colon;&sol;&sol;elakademiapost&period;com&sol;wp-content&sol;uploads&sol;2022&sol;12&sol;3&period;jpg" alt&equals;"" class&equals;"wp-image-56355" &sol;><figcaption class&equals;"wp-element-caption">الشكل 1&colon; فسيفساء تغطي أرضية خربة المَفجَر &lbrack;4&rsqb;<&sol;figcaption><&sol;figure>&NewLine;&NewLine;&NewLine;&NewLine;<figure class&equals;"wp-block-image size-full"><img src&equals;"https&colon;&sol;&sol;elakademiapost&period;com&sol;wp-content&sol;uploads&sol;2022&sol;12&sol;3&period;1&period;jpg" alt&equals;"" class&equals;"wp-image-56356" &sol;><figcaption class&equals;"wp-element-caption">الشكل 2&colon; فسيفساء تصوّر أسداً وغزلان في أرضية خربة المفجر &lbrack;4&rsqb;<&sol;figcaption><&sol;figure>&NewLine;&NewLine;&NewLine;&NewLine;<p>كما تمّ العثور على فسيفساء بزخارف هندسية في الحمّام الخاص بقصر الخليفة في <a href&equals;"https&colon;&sol;&sol;elakademiapost&period;com&sol;مدينة-عنجر-المهجورة-تخطيط-روماني-وبنا&sol;" target&equals;"&lowbar;blank" rel&equals;"noreferrer noopener">مدينة عنجر الأمويّة<&sol;a> في لبنان&period; &lbrack;3&rsqb;<&sol;p>&NewLine;&NewLine;&NewLine;&NewLine;<figure class&equals;"wp-block-image size-full"><img src&equals;"https&colon;&sol;&sol;elakademiapost&period;com&sol;wp-content&sol;uploads&sol;2022&sol;12&sol;6172566289&lowbar;80b937b072&lowbar;o&period;jpg" alt&equals;"" class&equals;"wp-image-56357" &sol;><figcaption class&equals;"wp-element-caption">الشكل 3&colon; الفسيفساء التي تغطي أرضية الحمّام في قصر الخلفية في عنجر<&sol;figcaption><&sol;figure>&NewLine;&NewLine;&NewLine;&NewLine;<h2 class&equals;"wp-block-heading" id&equals;"h-زينة-للجدران">زينة للجدران<&sol;h2>&NewLine;&NewLine;&NewLine;&NewLine;<p>هناك العديد من الأمثلة على استخدام الفسيفساء لتزيين الجدران في الفترة المبكرة للعمارة الإسلامية، لكن سنكتفي بذكر أبرز مثالين&colon;<&sol;p>&NewLine;&NewLine;&NewLine;&NewLine;<h3 class&equals;"wp-block-heading" id&equals;"h-قبة-الصخرة-في-القدس">قبة الصخرة في القدس<&sol;h3>&NewLine;&NewLine;&NewLine;&NewLine;<p>أقدم الأمثلة هي جدران <a href&equals;"https&colon;&sol;&sol;elakademiapost&period;com&sol;قبة-الصخرة-ما-بين-الماضي-والحاضر&sol;" target&equals;"&lowbar;blank" rel&equals;"noreferrer noopener">قبة الصخرة في القدس<&sol;a>&period; وتضمّ الزخارف التي تزيّن جدرانها زخارف ذات أصل ساساني &lpar;تيجان مجنّحة&rpar; وبيزنطي &lpar;مزهريات مرصعة بالجواهر&rpar;، وتربط بين الزخارف المختلفة زخارف نباتية&period; &lbrack;1&rsqb;<&sol;p>&NewLine;&NewLine;&NewLine;&NewLine;<figure class&equals;"wp-block-image size-full"><img src&equals;"https&colon;&sol;&sol;elakademiapost&period;com&sol;wp-content&sol;uploads&sol;2022&sol;11&sol;50239467148&lowbar;f4b1f0f47a&lowbar;o&period;jpg" alt&equals;"" class&equals;"wp-image-55975" &sol;><figcaption class&equals;"wp-element-caption">الشكل 4&colon; قبة الصخرة<&sol;figcaption><&sol;figure>&NewLine;&NewLine;&NewLine;&NewLine;<figure class&equals;"wp-block-image size-full"><img src&equals;"https&colon;&sol;&sol;elakademiapost&period;com&sol;wp-content&sol;uploads&sol;2022&sol;11&sol;fa1968b0d03889a4ccb5c2190065529db31f47bb&period;jpg" alt&equals;"" class&equals;"wp-image-55968" &sol;><figcaption class&equals;"wp-element-caption">الشكل 5&colon; نموذج من الزخارف التي تزيّن قبة الصخرة من الداخل &lpar;الزخارف الساسانية والبيزنطية المنشأ&rpar;<&sol;figcaption><&sol;figure>&NewLine;&NewLine;&NewLine;&NewLine;<h3 class&equals;"wp-block-heading" id&equals;"h-الجامع-الأموي-في-دمشق">الجامع الأموي في دمشق<&sol;h3>&NewLine;&NewLine;&NewLine;&NewLine;<p>ثاني أشهر الأمثلة هو <a href&equals;"https&colon;&sol;&sol;elakademiapost&period;com&sol;الجامع-الأموي-في-دمشق-عبر-التاريخ&sol;" target&equals;"&lowbar;blank" rel&equals;"noreferrer noopener">الجامع الأموي<&sol;a>، والذي تظهر في الفسيفساء الخاصة به بيوت وقصور وحدائق بالقرب من نهر بدون تصوير لأي بشر أو أية حيوانات&period; &lbrack;1&rsqb;<&sol;p>&NewLine;&NewLine;&NewLine;&NewLine;<p>ويقال إن الخليفة قد استقدم مئتي حرفي من الإمبراطورية البيزنطية لتزيين الجامع&period; &lbrack;3&rsqb;<&sol;p>&NewLine;&NewLine;&NewLine;&NewLine;<figure class&equals;"wp-block-image size-full"><img src&equals;"https&colon;&sol;&sol;elakademiapost&period;com&sol;wp-content&sol;uploads&sol;2022&sol;12&sol;1387718497&lowbar;66438f8dd0&lowbar;o&period;jpg" alt&equals;"" class&equals;"wp-image-56360" &sol;><figcaption class&equals;"wp-element-caption">الشكل 6&colon; الواجهة الرئيسية لحرم الجامع الأموي<&sol;figcaption><&sol;figure>&NewLine;&NewLine;&NewLine;&NewLine;<p>إن أكبر قسم لا يزال محافظًا على شكله الأصلي يوجد في الرواق الغربي لصحن الجامع ويدعى بـ &&num;8220&semi;لوح بردى&&num;8221&semi;&period; ويعتقد أنّ الجامع قد احتوى على أكبر لوح فسيفساء ذهبي في العالم&period; لكن بسبب الحرائق العديدة التي تعرّض لها، والتي كان آخرها عام 1893م، فقد تضرر الجامع بشدة وضاعت الكثير من لوحات الفسيفساء، إلا أن بعضاً منها قد تمّ ترميمه واستعادته منذ ذلك الحين&period; &lbrack;3&rsqb;<&sol;p>&NewLine;&NewLine;&NewLine;&NewLine;<figure class&equals;"wp-block-image size-full"><img src&equals;"https&colon;&sol;&sol;elakademiapost&period;com&sol;wp-content&sol;uploads&sol;2022&sol;12&sol;Mosaic-panel-from-the-west-arcade-of-the-Umayyad-Great-Mosque-in-Damascus&period;jpg" alt&equals;"" class&equals;"wp-image-56358" &sol;><figcaption class&equals;"wp-element-caption">الشكل 7&colon; جزء من لوح بردى في الرواق الغربي لصحن الجامع الأموي &period; <a href&equals;"https&colon;&sol;&sol;www&period;researchgate&period;net&sol;figure&sol;Mosaic-panel-from-the-west-arcade-of-the-Umayyad-Great-Mosque-in-Damascus-C-Judith&lowbar;fig1&lowbar;363804071" target&equals;"&lowbar;blank" rel&equals;"noreferrer noopener">المصدر<&sol;a><&sol;figcaption><&sol;figure>&NewLine;&NewLine;&NewLine;&NewLine;<p>وقد ألهمت فسيفساء الجامع الأموي أعمالًا أخرى لاحقة في دمشق، أبرزها قبة الخزنة التي تقع في صحن الجامع الأموي والتي تعود فسيفساؤها إلى أعمال ترميم تعود للقرن الـ13 أو الـ14م&period; &lbrack;3&rsqb;<&sol;p>&NewLine;&NewLine;&NewLine;&NewLine;<p>قلّت أهمية الفسيفساء في العالم الإسلامي بعد القرن العاشر الميلادي&period; &lbrack;1&rsqb; وقد تمّ الحصول على تأثيرات مشابهة باستخدام البلاطات الملوّنة، والتي قد تكون صغيرة بزخارف هندسيّة &lpar;<a href&equals;"https&colon;&sol;&sol;elakademiapost&period;com&sol;سلسلة-العمارة-الإسلامية-فنّ-الزلّيج-ا&sol;" target&equals;"&lowbar;blank" rel&equals;"noreferrer noopener">الزلّيج <&sol;a>في شمال إفريقيا&rpar;، أو بلاطات أكبر حجمًا ملوّنة لتكوّن أجزاءً من رسوم أو زخارف كبيرة الحجم &lpar;<a href&equals;"https&colon;&sol;&sol;elakademiapost&period;com&sol;القاشاني-واستخدام-الخزف-في-العمارة-ال&sol;" target&equals;"&lowbar;blank" rel&equals;"noreferrer noopener">القاشاني <&sol;a>شرقًا في بلاد فارس وتركيا&rpar;&period; &lbrack;3&rsqb; <&sol;p>&NewLine;&NewLine;&NewLine;&NewLine;<h2 class&equals;"wp-block-heading" id&equals;"h-المصادر">المصادر<&sol;h2>&NewLine;&NewLine;&NewLine;&NewLine;<ol class&equals;"wp-block-list">&NewLine;<li><a href&equals;"https&colon;&sol;&sol;ia903100&period;us&period;archive&period;org&sol;20&sol;items&sol;dictionaryofislamicarchitecture&lowbar;201911&sol;Dictionary&percnt;20of&percnt;20Islamic&percnt;20Architecture&period;pdf" target&equals;"&lowbar;blank" rel&equals;"noreferrer noopener">Dictionary of Islamic Architecture &lpar;PDF&rpar;<&sol;a><&sol;li>&NewLine;&NewLine;&NewLine;&NewLine;<li><a href&equals;"https&colon;&sol;&sol;archeologie&period;culture&period;gouv&period;fr&sol;mosquee-omeyyades&sol;en&sol;page&sol;precious-marbles-and-gold-ground-mosaics" target&equals;"&lowbar;blank" rel&equals;"noreferrer noopener">Precious marbles and gold-ground mosaics &lowbar; The Great Umayyad Mosque in Damascus<&sol;a><&sol;li>&NewLine;&NewLine;&NewLine;&NewLine;<li><a href&equals;"https&colon;&sol;&sol;www&period;mosaicmarble&period;com&sol;blog&sol;islamic-mosaic-art" target&equals;"&lowbar;blank" rel&equals;"noreferrer noopener">Islamic mosaic art<&sol;a><&sol;li>&NewLine;&NewLine;&NewLine;&NewLine;<li><a href&equals;"https&colon;&sol;&sol;www&period;academia&period;edu&sol;12102557&sol;The&lowbar;Mosaics&lowbar;of&lowbar;Khirbet&lowbar;el&lowbar;Ma&fjlig;ar&lowbar;Hishams&lowbar;Palace" target&equals;"&lowbar;blank" rel&equals;"noreferrer noopener">&&num;8211&semi; academia&period;edu &&num;8211&semi; The Mosaics of&lowbar;Khirbet el Ma&fjlig;ar Hishams Palace by Hamdan Taha<&sol;a><&sol;li>&NewLine;<&sol;ol>&NewLine;<div class&equals;"uwp&lowbar;widgets uwp&lowbar;widget&lowbar;author&lowbar;box bsui sdel-9a8e25eb" ><div class&equals;"d-block text-center text-md-start d-md-flex p-3 bg-light ">&NewLine;&Tab;&Tab;&Tab;&Tab;<a href&equals;"https&colon;&sol;&sol;elakademiapost&period;com&sol;profile&sol;nour-al-barri&sol;"><img src&equals;"https&colon;&sol;&sol;elakademiapost&period;com&sol;wp-content&sol;uploads&sol;2023&sol;04&sol;AddText&lowbar;03-31-11&period;57&period;54&lowbar;uwp&lowbar;avatar&lowbar;thumb&period;jpg" class&equals;"rounded-circle shadow border border-white border-width-4 me-3" width&equals;"60" height&equals;"60" alt&equals;"Nour Al Barri"><&sol;a>&NewLine;&Tab;&Tab;&Tab;&Tab;<div class&equals;"media-body">&NewLine;&Tab;&Tab;&Tab;&Tab;&Tab;<h5 class&equals;"mt-0">Author&colon; <a href&equals;"https&colon;&sol;&sol;elakademiapost&period;com&sol;profile&sol;nour-al-barri&sol;">Nour Al Barri<&sol;a><&sol;h5>&NewLine;&Tab;&Tab;&Tab;&Tab;&Tab;&NewLine;&Tab;&Tab;&Tab;&Tab;&Tab;<p>Architecture major &amp&semi;amp&semi; amateur artist&period; I love reading and I am interested in archeology and cultural heritage<&sol;p>&NewLine;&Tab;&Tab;&Tab;&Tab;<&sol;div>&NewLine;&Tab;&Tab;&Tab;<&sol;div><&sol;div><&sol;div><div style&equals;'text-align&colon;center' class&equals;'yasr-auto-insert-visitor'><&excl;--Yasr Visitor Votes Shortcode--><div id&equals;'yasr&lowbar;visitor&lowbar;votes&lowbar;75b0f484686d6' class&equals;'yasr-visitor-votes'><div class&equals;"yasr-custom-text-vv-before yasr-custom-text-vv-before-56351">اضغط هنا لتقييم التقرير<&sol;div><div id&equals;'yasr-vv-second-row-container-75b0f484686d6' &NewLine; class&equals;'yasr-vv-second-row-container'><div id&equals;'yasr-visitor-votes-rater-75b0f484686d6' &NewLine; class&equals;'yasr-rater-stars-vv' &NewLine; data-rater-postid&equals;'56351' &NewLine; data-rating&equals;'3' &NewLine; data-rater-starsize&equals;'32' &NewLine; data-rater-readonly&equals;'false' &NewLine; data-rater-nonce&equals;'79bfbbed13' &NewLine; data-issingular&equals;'true' &NewLine; ><&sol;div><div class&equals;"yasr-vv-stats-text-container" id&equals;"yasr-vv-stats-text-container-75b0f484686d6"><svg xmlns&equals;"https&colon;&sol;&sol;www&period;w3&period;org&sol;2000&sol;svg" width&equals;"20" height&equals;"20" &NewLine; class&equals;"yasr-dashicons-visitor-stats" &NewLine; data-postid&equals;"56351" &NewLine; id&equals;"yasr-stats-dashicon-75b0f484686d6"> &NewLine; <path d&equals;"M18 18v-16h-4v16h4zM12 18v-11h-4v11h4zM6 18v-8h-4v8h4z"><&sol;path> &NewLine; <&sol;svg><span id&equals;"yasr-vv-text-container-75b0f484686d6" class&equals;"yasr-vv-text-container">&lbrack;Average&colon; <span id&equals;"yasr-vv-average-container-75b0f484686d6">3<&sol;span>&rsqb;<&sol;span><&sol;div><div id&equals;'yasr-vv-loader-75b0f484686d6' class&equals;'yasr-vv-container-loader'><&sol;div><&sol;div><div id&equals;'yasr-vv-bottom-container-75b0f484686d6' class&equals;'yasr-vv-bottom-container'><&sol;div><&sol;div><&excl;--End Yasr Visitor Votes Shortcode--><&sol;div>

Related Post
Nour Al Barri

Architecture major & amateur artist. I love reading and I am interested in archeology and cultural heritage

Share
Published by
Nour Al Barri

Recent Posts

الجينوم الزراعي: مستقبل الأمن الغذائي ومقاومة التغيرات المناخية

شراكة عالمية بين أكاديمية البحث العلمي والتكنولوجيا وجامعة ولاية فرجينيا الغربية مصر والولايات المتحدة إطلاق…

3 ساعات ago

الصندوق الأسود داخل الخلية يُفتح أخيراً: “الهيميفيوزوم”، كيف ستعيد “محطة شحن” خلوية كتابة الطب الحديث؟

في كل لحظة، وداخل كل خلية من خلايا أجسادنا التي تُعد بالمليارات، تحدث عمليات معقدة…

يوم واحد ago

نحو مستقبل خالٍ من اللدائن الدقيقة: كيف تفتح البامية والحلبة آفاقًا جديدة لمكافحة التلوث البلاستيكي في المياه؟

يُمثل التلوث باللدائن الدقيقة (Microplastics) تحديًا بيئيًا عالميًا متصاعدًا وغير مرئي، يهدد سلامة أنظمتنا البيئية…

يومين ago

مصر والبريكس: قاطرة الابتكار تقود التنمية المستدامة نحو آفاق 2040

في مشهد عالمي يتسم بالتغيرات المتسارعة والتحولات الجيوسياسية والاقتصادية الكبرى، يبرز العلم والتكنولوجيا والابتكار (STI)…

يومين ago

“سقوط الإنسان” لداروين: رؤى صادمة وحقائق لا تزال تتردد أصداؤها في عصر الجينات

نحتفل هذا العام بمرور أكثر من قرن ونصف على نشر أحد أهم الكتب في تاريخ…

3 أيام ago

البروتينات الرقمية: الذكاء الاصطناعي يفتح آفاقاً غير مسبوقة لعلاج الأمراض المستعصية والنادرة

لطالما كانت الأمراض المستعصية، لا سيما تلك النادرة التي تصيب فئات محدودة من البشر، تحديًا…

3 أيام ago